CBAM na wzór ETS – to warto wiedzieć

CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), zwany w naszym kraju granicznym podatkiem węglowym, określa mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. CBAM reguluje i jednocześnie wyrównuje koszty związane z emisją CO2 dla towarów importowanych do UE i towarów unijnych objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS). Ustanawia on opłaty za emisję CO2 dla produktów wysokoemisyjnych wprowadzanych na rynek UE. Instrument ten powstał w głównej mierze w celach zapobiegania ucieczce emisji gazów cieplarnianych do krajów o niższych standardach polityki środowiskowej oraz stworzenia równych szans dla przedsiębiorstw z terytorium Unii Europejskiej. Ograniczenie przenoszenia produkcji UE do miejsc świata, gdzie wymogi dotyczące dekarbonizacji są mniej rygorystyczne stało się priorytetem, gdyż taki proces podważał wysiłki Unii na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych.

CBAM został zaprojektowany zbieżnie do unijnego systemu handlu emisjami (UE ETS). W ramach EU ETS, przedsiębiorcy już teraz ponoszą znaczące koszty zakupu uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. W okresie docelowym, czyli od 2026 r., CBAM będzie oparty na systemie certyfikatów obejmujących emisje wbudowane w produkty importowane do UE. Ich cena będzie odzwierciedlać cenę uprawnień ETS. Zważywszy, że decyzje o wyborze poddostawców bądź agregacji produkcji są procesami wieloletnimi, warto już dziś pochylić się nad tą kwestią i uwzględnić ją w strategicznych planach przedsiębiorstw.

Samo wdrożenie CBAM podzielone zostało na dwa etapy. W pierwszym, przejściowym okresie, trwającym od 1 października 2023 r., zgłaszający importowane towary zostali zobowiązani do składania kwartalnych sprawozdań. Mają one zawierać informacje na temat towarów objętych CBAM i być składane nie później niż miesiąc po zakończeniu danego kwartału. W trakcie trwania pierwszego etapu, liczba bezpłatnych uprawnień ETS wynosi 100 proc. Druga faza wdrożenia rozpocznie się 1 stycznia 2026 r. Importerzy zostaną wówczas zobligowani do składania rocznych deklaracji CBAM (w okresie do 31 maja), które będą zawierały, m.in. informacje o łącznej liczbie certyfikatów CBAM podlegających umorzeniu. Wiemy już dziś, że ilość darmowych certyfikatów ETS będzie stopniowo zmniejszana.

Rozporządzenie wykonawcze 2023/1773 daje pewną elastyczność, jeśli chodzi o wartości stosowane do obliczania emisji wbudowanych. W pierwszym roku wdrażania instrumentu importerzy mają do wyboru trzy sposoby raportowania:

• pełne raportowanie według nowej metodologii (metoda UE);
• sprawozdawczość w oparciu o równoważne systemy krajowe państw trzecich;
• sprawozdawczość w oparciu o wartości domyślne, które Komisja Europejska opublikuje i które będą dostępne m.in. w rejestrze przejściowym CBAM.

Od 1 stycznia 2025 r. akceptowana będzie wyłącznie metoda unijna.

Należy ponadto pamiętać, iż obecna lista towarów objętych CBAM (m.in. cement, żeliwa, stal, aluminium, nawozy, czy poszczególne gazy) zostanie znacznie rozszerzona. Naszym klientom importującym towary pozaunijne sugerujemy monitorowanie strony Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami, który pełni funkcję organu właściwego dla CBAM w Polsce i publikuje wszystkie zapowiadane zmiany jak i rozszerzenia.

Autor: Mirosław Koczar

Grafika: expolink.org